Ayıplı Mal Nedir? Tanımı ve Hukuki Dayanağı
Ayıplı mal, temizliğe teslim edilen ürün sözleşmede belirtilen niteliklere sahip olmaması, eksik veya kusurlu özelliklerin taşınması ya da kullanım amacını karşılaması durumunda ortaya çıkar. Türk Borçlar Kanunu ve Tüketicinin Korunması Kanun çerçevesi, ayrıntılı biçimde ayrıntılı biçimde ve tüketicilerin hakları güvencesi altında alınmıştır.
Kısacası, satın alma ürünün boyutu vaat edilen özellikler taşımıyorsa, reklam veya katalogda belirtilen niteliklerden farklıysa ya da kullanım sırasında ciddi kusurlar ortaya çıkıyorsa, bu mal “ayıplı mal” olarak ortaya çıkıyor.
Örneğin:
- Yenilenen bir aralığın açılmaması,
- Bir mobilyanın parçalarının, kırık veya eksik parçaların ile teslim edilmesi,
- Elektronik bir cihazın reklamında belirtilen özelliklerin taşınması,
hukuki açıdan ayıplı mal kapsamına girer.
Ayıplı Malin Özellikleri Nelerdir?
Bir ürünün aşınabilir mal sayılabilmesi için bazı temel özelliklerin taşınması gerekir. Bunların değişimi, tüketiminin daha kolay aranmasını sağlar.
- Kusurlu veya hasarlı olması: Malin kusurlu, kırık veya eksik teslimin sağlanması.
- Vaad edilen niteliklerin olmaması: Reklamda ya da satış sözleşmesinde belirtilen özelliklerin farklı olması.
- Kullanım amacına uygun olmaması: ürünün, hijyenin ondan beklediği faydayı sunması.
- Gizli ayıplar: Satıcı tarafından gösterilir veya bilmeyerek saklanan, ancak daha sonra ortaya çıkan kusurlar.
Ayıplı Mal Türleri (Açık, Gizli ve Hukuki Ayıplar)
Ayıplı mallar, ortaya çıkış şekline göre farklı kategorilere ayrılır:
Açık Ayıplar
Teslim anında kolayca fark edilemeyen kusurlardır. Örneğin yanlış renk değişimi, ürün kırık ya da eksik parça ile gelmesi.
Gizli Ayıplar
Teslim sırasında fark edilmeyenlerdir ancak başarısızlıkla ortaya çıkan kusur. Örneğin, yeni alınan bir çamaşır makinesinin kısa sürede arızalanması.
Hukuki Ayıplar
Satılan ürünün aslında satıcının mülkiyetinde olmaması, ipotekli veya hacizli olması ya da üçüncü kişinin hak iddia etmesi gibi durumlar hukuki ayıba örnektir.
Ayıplı Malda Tüketici Hakları Nelerdir?
Tüketiciler, ayıplı mallarla karşılaştıklarında seçimlik haklar adı verilen bazı yasal olanaklara sahiptir. Bu haklar şunlardır:
- Bedel iadesi Talep Etme – Tüketici ürününü iade ederek ödediği parayı geri alabilirsiniz.
- Ücretsiz Onarım Talebi Etme – Malın ücretsiz şekilde onarımı yapılabilir.
- Ayıpsız Misli ile Değişim – Kusurlu ürünün yenisiyle değiştirilmesi talep edilebilir.
- Bedel İndirimi Talebi – ürünü kullanmaya devam edip, kusur oranında indirim oranları.
Bu hakların kullanılabilmesi için 30 gün içinde satıcıya bildirilmelidir .
Ayıplı Malda İspat Yükümlülüğü
Ayıplı mal ile ilgili en kritik noktalardan biri ispat yükümlülüğüdür .
- Malda ayıp, teslimden sonraki ilk 6 ay içinde ortaya çıkarsa, bunun teslim tarihinde mevcut olduğu varsayılır. Bu durumda kanıtlanmış borcu satıcıya aittir.
- 6 aydan sonra ortaya çıkan kusurlar içinse sömürülme kapasitesi taşır.
Bu ayrıntı, tüketicilerin hak arama süreci oldukça önemlidir.
Ayıplı Mal ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
1. Ayıplı malların satıcılarının ürünlerini geri almak zorunda mı?
Evet. Tüketici, seçimlik haklarından birini talep ettiğinde satıcı yasal olarak buna uymak zorundaydı.
2. İkinci el ürünlerde ayıplı mal hakkı geçerli mi?
Evet, ancak ürünün satış öncesinde belirtilen özellikleri dikkate alınır.
3. Ayıplı mal için başvuru nereye yapılır?
Öncelikle satıcıya yazılı olarak bildirimde bulunulmalıdır. Çözüm sağlanamadığı takdirde Tüketici Hakem Heyeti'ne veya Tüketici Mahkemesi'ne başvurulabilir.
4. Ayıplı mal için süre sınırı var mı?
Evet. Tüketici, malın tesliminden itibaren 2 yıl içinde haklarını kullanabilir.
Ayıplı Mal Karşısında Tüketicilere Öneriler
- Teslim ürünü mutlaka detaylı şekilde kontrol edin.
- Satıcıya ilişkin bildirimleri yazılı yapın ve saklayın.
- Fatura, garanti belgesi ve satış dünyası gibi belgelerin kaybolmaması.
- Çözüm alamadığınız Tüketici Hakem Heyeti'ne başvuru.
Sonuç
Ayıplı mal tanımı, temizlik işlemlerinin en önemli bileşenlerinden biridir . Bir ürün, sözleşmede belirtilen niteliklere sahip değilse ya da kullanım amacınızı karşılamıyorsa, kanun sizi korur. Tüketici olarak haklarınızı bilmek, yazılı başvuru yapmak ve resmi mercilere yönelmek, mağduriyet yaşamanızı engeller.
Unutmayın: Ayıplı mal ile karşılaştığınızda sessiz kalmak yerine hakkınızı aramak, sadece bireysel değil toplumsal bir kazanılabilirdir.
